Müfettiş devletteki en önemli pozisyonlardan biridir. Cumhurbaşkanlığında, TBMM'de, bakanlıklarda ve tüm kamu kurum ve kuruluşlarında müfettiş olarak çalışan personeller bulunmaktadır. Sayıları oldukça kısıtlı olan bu personeller oldukça kritik görevler üstlenirler. "Müfettiş" kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir. Denetmen, denetleyici anlamına gelir. Müfettişler görev tanımlarına bağlı kalarak denetleme görevini icra eder. Açılan soruşturmaları yürütür ve sonuçlandırır. Yolsuzluklarla, haksızlıklarla mücadele ederler. Doğrulama ve teyit yaparlar. Bilirkişiye başvururlar gerekirse. Rapor hazırlayarak bir üst merciiye sunarlar. Peki, Müfettişlik nedir? Müfettiş kimdir? Kimler olabilir ve tanıtımı? Şartları, sınavları, görevleri, eğitim, kariyer ve maaş durumu… İşte müfettişlik ile alakalı merak edilen tüm soruların cevaplarını nkariyer olarak sizler için derledik…
Müfettiş kimdir?
Bağlı olduğu kurumun yürütmekte olduğu hizmetlere ilişkin iş ve işlemleri inceleyen ve denetleyen, gerektiğinde ilgililer hakkında soruşturma yapan ve ulaştığı sonuçları rapora dönüştürerek kurumun en üst amirine Teftiş Kurulu Başkanlığı aracılığı ile ileten kişidir. Müfettiş mesleğine müfettiş yardımcısı olarak başlanır.
Müfettişin görevleri
Müfettişler Teftiş Kurulu Başkanlığı aracılığı ile aldıkları görevlerini çalıştıkları kurumun en üst amiri adına yaparlar.
Müfettişlerin görevleri şunlardır;
- Merkez ve taşra birimlerinin bütün iş ve işlemlerinin, personelin görevleri ile ilgili hal ve hareketlerinin kanun, tüzük, yönetmelik, genelge ve talimatlara göre uygulanıp uygulanmadığını teftiş programına göre inceler ve denetler,
- Merkez ve taşra birimlerinin personeli hakkında, görev emri gereğince soruşturma yapar,
- İşlerin daha verimli bir şekilde yürütülmesi ve memurların çalışmalarından daha çok faydalanılması için alınması gerekli tedbirleri belirler,
- Teftiş sırasında tespit ettiği her türlü yolsuzluklar veya soruşturma açılması gereken konularda kendiliğinden soruşturma başlatır,
- İlgililer hakkında yetkili makamın onayı üzerine soruşturmaya başlar, iş ilişkisinde bulunan diğer resmi ve özel işyerleriyle ilgili evrak, dosya ve belgelerin doğruluğunu inceler, ihtiyaç duyulması halinde soruşturmayla ilgili bilirkişilerden görüş alır.
- Her teftiş, inceleme ve soruşturma sonucunda eleştiri, düşünce ve önerilerini gerekçeleri ile rapora kaydeder ve Teftiş Kurulu Başkanlığına verir.
Mesleğin gerektirdiği genel özellikler
Müfettiş olmak isteyenlerin;
- Sosyal bilimlere ilgili ve bu alanda başarılı,
- Sözel ve sayısal yeteneği yüksek,
- Derinliğine araştırma ve inceleme yapabilen,
- Analitik düşünebilen,
- Her türlü iklim ve koşullarda görev yapabilecek ve seyahat engeli olmayan,
- Objektif, kararlı, dürüst ve cesur,
- Temsil yeteneğine sahip,
- Gizlilik prensibine bağlı ve güvenilir,
kişiler olmaları gerekmektedir.
Müfettiş olmak için mezun olunması gereken bölümler
Mesleğe girebilmek için genellikle üniversitelerin hukuk, Ekonomi (İktisat), İşletme, Maliye, Kamu Yönetimi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Uluslararası İlişkiler, İstatistik, Ekonometri, Bankacılık, Finans, Risk Yönetimi, İşletme Bilgi Yönetimi, Yönetim Bilişim Sistemleri, Muhasebe, bankacılık bölümleri ile bazı kurumların görev alanlarına bağlı olarak Tıp, Eczacılık, Diş Hekimliği, mühendislik fakülteleri bunun yanında istatistik, matematik vb. bölümleri ile Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından bunlara denkliği kabul edilmiş yurt dışındaki fakültelerden olmak gerekir.
Müfettiş olmanın şartları
Genel olarak kamu da müfettiş alımlarında şart koşulan durumlar şu şekilde;
- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 48 inci maddesinde yazılı nitelikleri haiz olmak.
- Yazılı sınavın yapıldığı yılın ocak ayının birinci günü itibarıyla 35 yaşını doldurmamış olmak.
- Erkek adaylar için askerlikle ilişiği olmamak,
- En az dört yıllık lisans eğitimi veren hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakülteleri, Tıp, Eczacılık, Diş Hekimliği, Kimya, İnşaat Mühendisliği vb. bölümleri ile Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından bunlara denkliği kabul edilmiş yurt dışındaki fakültelerden birinden mezun olmak. (Müfettiş olmak için mezun olmanız gereken bölümler, kısmındaki alanlar)
- KPSS sınavında yeterli puan almak (En az şart koşulan puanı almak)
-Yabancı dil sınavında yeterli puan almak (En az şart koşulan puanı almak)
- Adli sicili yönünden müfettişliğe engel hali bulunmamak,
- Sağlık durumunun Türkiye'nin her yerinde görev ve yolculuk yapmaya elverişli olduğuna dair yazılı beyanda bulunmak.
- Yapılacak güvenlik soruşturma neticesinde olumsuz bir durumum söz konusu olmaması.
Özel sektörde müfettişlik şartları
Not: Özel sektörde en çok müfettiş alımı özel bankalarda mevcuttur.
- Yukarıda kamu için koşulan şartlardan KPSS hariç hemen hemen tüm şartlar ortak
- Yaş koşulu kamuya göre değişkenlik göstermekte 28 yada 30’a kadar aşağı çekilebilmektedir.
- Yabancı dil özel bankalarda en eleyici şartlardan biri olmaktadır. Yabancı diliniz iyiyse bir adım önde başlarsınız. Özellikle özel bankalarda genel olarak yabancı dil ile alakalı uluslararası dil sertifikaları koşulu vardır.
Eğitim koşulu ise kamuya göre çok daha geniş kapsamlıdır.
Genel olarak özel bankaların koşul olarak aradıkları eğitim/bölümler şu şekilde;
• Aktüerya
• Aktüerya Bilimleri
• Avrupa Birliği İlişkileri
• Bankacılık
• Bankacılık ve Finans
• Bankacılık ve Finansman
• Bankacılık ve Sigortacılık
• Bilgi Teknolojileri
• Bilgisayar Bilimleri
• Bilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği
• Bilgisayar Donanımı ve Teknolojisi
• Bilgisayar Mühendisliği
• Bilgisayar Sistemleri ve Ağları
• Bilgisayar Teknolojisi ve Bilişim Sistemleri
• Bilgisayar Uygulamalı Ekonomi
• Bilgisayar ve Enformasyon Sistemleri
• Bilgisayar-Enformatik
• Bilişim Sistemleri Mühendisliği
• Bilişim Sistemleri ve Teknolojileri
• Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
• Ekonometri
• Ekonomi
• Ekonomi ve Finans
• Ekonomi-Yönetim Bilimleri
• Elektrik Mühendisliği
• Elektrik-Elektronik Mühendisliği
• Elektronik Mühendisliği
• Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği
• Endüstri Mühendisliği
• Endüstri Sistemleri Mühendisliği
• Enformasyon Teknolojileri
• Enformatik
• Finans Matematiği
• Halkla İlişkiler
• Halkla İlişkiler ve Reklamcılık
• Halkla İlişkiler ve Tanıtım
• Hukuk
• İktisat
• İletişim
• İletişim Bilimleri
• İnsan Kaynakları Yönetimi
• İnşaat Mühendisliği
• İstatistik
• İstatistik ve Bilgisayar Bilimleri
• İş İdaresi
• İşletme
• İşletme Bilgi Yönetimi
• İşletme Enformatiği
• İşletme Mühendisliği
• İşletme-Ekonomi
• Kamu Yönetimi
• Kontrol Mühendisliği
• Küresel ve Uluslararası İlişkiler
• Makine Mühendisliği
• Makine ve İmalat Mühendisliği
• Maliye
• Matematik
• Matematik Mühendisliği
• Matematik ve Bilgisayar Bilimleri
• Matematik-Bilgisayar
• Mekatronik Mühendisliği
• Muhasebe
• Muhasebe Bilgi Sistemleri
• Muhasebe Sigortacılık ve Risk Yönetimi
• Muhasebe ve Denetim
• Muhasebe ve Finans Yönetimi
• Muhasebe ve Finansal Yönetim
• Muhasebe ve Finansman
• Pazarlama
• Pazarlama / Satış Yönetimi
• Reklamcılık ve Halkla İlişkiler
• Sermaye Piyasası
• Sermaye Piyasası Denetim Derecelendirme
• Sigortacılık
• Sigortacılık ve Risk Yönetimi
• Sistem Mühendisliği
• Siyaset Bilimi
• Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi
• Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler
• Telekomünikasyon Mühendisliği
• Toplumsal ve Siyasal Bilimler
• Uluslararası Finans
• Uluslararası İlişkiler
• Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği
• Uluslararası İşletme
• Uluslararası İşletme Yönetimi (Almanca)
• Uluslararası İşletmecilik
• Uluslararası İşletmecilik ve Ticaret
• Uluslararası Ticaret
• Uluslararası Ticaret ve Finansman
• Uluslararası Ticaret ve İşletmecilik
• Uluslararası Ticaret ve Lojistik
• Uluslararası Ticaret ve Lojistik Yönetimi
• Uluslararası, İktisat, İşletme Programları
• Uygulamalı Matematik
• Uygulamalı Matematik ve Bilgisayar
• Yazılım Mühendisliği
• Yönetim Bilimleri
• Yönetim Bilişim Sistemleri
• Yönetim ve Organizasyon
- Hem yazılı hem de sözlü mülakat yapılarak kişilerin banka müfettişi olup olmayacağı belirlenmektedir. Yazılı sınavda maliye, muhasebe, işletme, genel kültür ve genel yetenek soruları sorulmaktadır. Bu sınavlarda başarılı olamayan müfettiş olamaz.
Müfettişlik sınavları nasıl yapılır? Hangi alanda kaç soru çıkmaktadır?
Kamuya müfettiş alımlarında ilk sınav koşulu KPSS ve Yabancı dil sınavlarında yeterli puan alabilmektir.
Sınavlarda 20 katına kadar(Üst sınır) bu 10 yada 5 de olabilmektedir; KPSS puan sıralamasına göre kişiler yazılı yada sözlü sınava davet edilmektedir. Örneğin 10 müfettiş yardımcısı alınacaksa 20 katı yani KPSS puanıyla en yüksek puan alan 200 kişi sınavlara girmeye hak kazanır.
Burada çarpıcı ve önemli olan nokta yazılı sınavda başarılı olan adaylar sözlü sınavdan yani mülakattan da başarılı olmak zorundalar.
Sınavlar
Müfettişlik için KPSS ve Yabancı dil sınavı dışında kurumların yaptıkları sınavlar genel olarak;
• Mevzuat
• Hukuk
• Maliye
• Muhasebe
• İktisat/ekonomi
• Genel kültür
• Genel yetenek
• Yabancı Dil
• Alım yapılacak alanlar ile alakalı bölümlere ait sınavlar
Not: Alanlar ile alakalı konuları belirtmiyoruz çünkü alım yapılan bölüme göre konular seçilmektedir. Buda alım yapan kurum tarafından belirlenmektedir.
Müfettişlik yardımcılık dönemini
Bu dönem genel olarak 3 aşamadan oluşmaktadır.
- Adaylık dönemi
Bu süreçte adaylar eğitim tâbi tutulur ve yetkileri olmaksızın Müfettişlerin refakatinde denetim/teftişlere çıkarlar. Bu görevlerde Tutanak tutmayı, ön rapor hazırlamayı, bunlara dair yazışmaları yapmayı, kayıtları incelemeyi vs. meslekte hep kullanacakları yöntemleri uygulamalı olarak öğrenirler. Eğitim kısmında ise işin mevzuat çerçevesini ve bu noktadaki formasyonlarını geliştirirler.
- Yetki alma dönemi
Öncelikle Adaylığı döneminde refakatinde olduğu Müfettişten olumlu sicil alan, memuriyeti amirlerince tasdik edilen adaylar yetkili olmaya adım atacaklardır. Hemen her Teftiş Kurulu’nda 1.senenin sonunda(Bankalarda 2.sene sonunda) 1 senelik adaylıkta öğrenilen bilgilere dair bir “yetki sınavı” yapılır ve bu sınavın geçilmesi durumunda meslek mensuplarına “Teftiş yapma ve Rapor Yazma Yetkisi” verilir. Yani bir yetki ve sorumluluk artışı gerçekleşir. Buna bağlı olarak artık tekil bir iş yüküne sahip olunur ve bu işleri halletmek noktasında hesap vermesi gerekecektir.
- Yeterlik sonrası müfettişlik dönemi
Artık mesleğe dair yetkisini kullanarak çok sayıda işlem yapan, müeyyideler uygulayan Müfettiş Yardımcıları bunları yapmak konusunda gerçekten mahir midir bunu ölçen bir noktaya gelinir. 3. Senenin sonunda Yardımcılar bir ‘Yeterlik Sınavı’na tâbi tutulurlar. Bu sınav yine kurumun ilgili mevzuatı ağırlıklı olmakla beraber ilişkili olunan hukuk konuları ve kayıt inceleme görevi olan müfettişler açısında muhasebe bilgisini ölçen Çoğu geleneksel usulde yapılan zor bir sınavdır.
Bu sınavın ardından da ekseriyetle sözlü mülakat gelmektedir. Bu aşamalar aşıldıktan sonra; Kişi müfettiş unvanını kazanır ve müfettişin her türlü yetkisine sahip olur.
Müfettişlik kadroları
-Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettiş Yardımcıları
-Vergi Müfettiş Yardımcıları
-Belediye Müfettiş Yardımcıları
-ÇSGB İş Müfettiş Yardımcıları
-Başbakanlık Müfettiş Yardımcıları
-Bakanlık Müfettişleri
*Maliye Bakanlığı’nda ‘Vergi Müfettişliğine dönüşmüştür’
*Sağlık Bakanlığı’nda teftiş kurulu dağıtılıp 3 gruba ‘Denetçi’ ihdas edilmiştir.
*MEB’te ‘Maarif Müfettişleri’ kendisine has bir alandır.
*İçişleri Bakanlığı’nda ‘Mülkiye Müfettişleri’ içerden yetişmektedir.
-Müsteşarlık ve Genel Müdürlük Müfettişlikleri.
...
Müfettişlerin çalışma ortamı ve koşulları
Müfettişler genel olarak kapalı büro ortamında çalışırlar. Ancak gerekli olduğunda seyahat ederler, görev mahalleri dışında uzun süre kalabilirler ve değişik ortamlarda inceleme, araştırma ve soruşturma yaparlar. görevleri sırasında değişik unvanlardaki çalışanlarla iletişim kurarlar.
Müfettişlerin meslekte ilerleme ve kariyer durumu
Meslek mensupları; Müfettiş, başmüfettiş olarak ilerleme yapabilir, Teftiş Kurulu Başkanı, Daire Başkanı, Genel Müdür vb. üst düzey yöneticilik görevlerine atanabilirler. Özellikle kamu kurumlarındaki üst düzey yöneticilerin bir bölümü daha önce müfettişlik yapmış çalışanlardır.
Müfettişlerin en büyük avantajı ister kamu olsun ister özel sektör yönetimde yer alma olasılıklarının yüksek olması. Yani birçok kuruluşta üst düzey yöneticiler yukarıda da belirttiğimiz gibi müfettişlerden oluşmaktadır. Bunun için kariyerde ilerleme konusunda önü en açık mesleklerin başında gelmektedir.
Ayrıca yoğun bir eğitim ve mesleki uygulama süreci geçirdiklerinden, alanları ile alakalı özel sektörde bir çok iş yapma imkanına sahip olurlar. Vergi Müfettişleri için SMMM/YMM olma imkanı, SGK ve İş Müfettişlik meslekleri için çok ciddi danışmanlık imkanları bulunmaktadır. Meslek süreci zor ama kariyer ve kazancı tatmin edici seviyelerde olan bir meslek.
Müfettişlik eğitimin süresi ve içeriği
Müfettişlerin ön eğitimleri kendi branşlarına göre değişiklik göstermekle beraber (Tıp, eczacılık fakülteleri vb.) en az 4 yıldır.
Müfettiş yardımcısı olarak göreve başlayanların 3 yıl sonunda yardımcılıkları kaldırılır. Ancak bunun için yeterlilik şartlarına uymaları ve çalıştıkları kurumlarca yapılan yeterlilik sınavlarında başarılı olması gerekmektedir. Ayrıca 2 yıllık müfettiş yardımcılığının sonunda olumlu sicil alan ve yetkili olduğu düşünülen müfettiş yardımcılarına müfettiş gibi iş ve işlem yapma yetkisi verilebilir.
Müfettiş maaşları
Müfettişlik mesleği, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışmak isteyen herkesin en çok kazanmak istediği mesleklerin başında gelmektedir. Turne meselesini sorun etmeyen kişiler için uzmanlık mesleğinden daha kaliteli bir meslektir. Bakan onayıyla teftiş işlemlerini yerine getiren müfettiş yardımcıları ve müfettişlerin maaşlarının daha iyi olduklarını da söyleyelim.
2020’de beklenen Müfettiş maaşı: 6.500₺-7.500₺
2020’de beklenen Müfettiş Yardımcısı maaşı: 5.800₺-6.500₺
Özlük Hakları
Mesleğe yeni adım atan bir Müfettiş Yardımcısı ortalama olarak 2020'de beklenen ücreti 5,800₺-6.500₺ civarında. 8. Derecede 850, 1. Derecede ise 3600 Ek Gösterge ile çalışmaktadırlar. Gidilen turne ve il içi teftişlerde merkez dışına çıkıldığında Harcırah ve Yolluk almaktadırlar. Uzun süreli il dışı teftişlerde bahsettiğimiz gibi çeşitli konaklama, ulaşım imkanları da sağlanmaktadır.
Not: Bu maaşlara ek ödemeler, evlilik, çocuk parası vb. şeyler dahil edilince yaklaşık 750₺-1.000₺ arasında bir artış olacağını da göz ardı etmemek lazım.
Anahtar Kelimeler: Müfettiş , Müfettiş Yardımcısı , Kimdir , Nasıl Olunur , Kimler Olabilir , Şartları , Maaş , Görevi , Sınavı , Eğitim , Kimler Girebilir , Bölümler
