Yüksek Lisans (Master), Lisans eğitimi tamamlandıktan sonra devam edilen eğitime verilen isimdir. Tezli ve Tezsiz Yüksek Lisans olarak ikiye ayrılır. Yüksek lisans eğitimi “Master” olarak da adlandırılmaktadır. Yüksek lisans eğitimine başlarken öncelikle bu eğitimi alma amacımız nedir bunu belirlememiz gerekiyor. Özel üniversitelerin açılmasıyla birlikte çalışan kesim için akşamları yüksek lisans eğitimi alma yolu açılmış oldu. Böylelikle hem iş hayatından hem de eğitim hayatından kopmamış bireyler yetişecektir. Peki, Yüksek lisans nedir? Kimler başvurabilir? Hangi alanlarda yüksek lisans yapılabilir? Tezli ve tezsiz yüksek lisans nedir nasıl yapılır? İşte, tüm bu soruların ve daha fazlası için cevaplar…
Yüksek lisans nedir?
Yüksek Lisans (Master), en az 4 yıllık lisans eğitimi tamamlandıktan sonra devam edilen eğitimdir.
Yüksek lisans, Tezli ve Tezsiz Yüksek Lisans olarak ikiye ayrılır. Ayrıca yüksek lisans eğitimi İngilizceden gelen “Master” kelimesinin de karşılığıdır. Bazı yerlerde yüksek lisans yerine “master”olarakta kullanılmaktadır.
Yüksek lisans başvurusu yapmak;
- Tezli yüksek lisans yapmayı düşünüyorsanız, ALES‘e girip yeterli puan almış olmanız ve başvuru yaptığınız programın gerekliliklerini yerine getirmeniz gerekmektedir.
- Tezsiz Yüksek Lisans eğitimi için ALES şartı aranmamaktadır. Yani ALES’e girmeniz gerekmez.
Kimler yüksek lisansa başvurabilir?
Herhangi bir lisans programından mezun olmuş her birey yüksek lisans’a başvurabilir. En temel koşul lisans mezunu olmak.
Yüksek lisansa başvuru şartları ve gerekli belgeler
Yüksek Lisans başvuru şartları için öncelikle belirtilmesi gereken, başvurusu yapmak için lisans mezunu olmanız gerekiyor.
Üniversitelerin istedikleri belgeler ise birbirinden farklılık göstermektedir. Ama genelde istenen belgelerin büyük bölümü aynıdır.
Yüksek lisans başvurusu için istenen belgeleri aşağıda ki gibi ayrıntılı sıralayabiliriz;
ALES
ALES puanın kullanımı tezli yüksek lisanslarda mevcut. Eğer tezsiz yüksek lisans yapmak isterseniz ALES puanına ihtiyaç yoktur.
ALES sınavı YÖK’ün son aldığı karar ile birlikte resmi gazetede yayınlanan yönetmelikte; Sınavın yapıldığı tarihten itibaren 3 yıl geçerli olan Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitim Sınavı'nın (ALES) sonuçları, söz konusu yönetmelik değişikliğiyle, açıklandığı tarihten itibaren 5 yıl geçerli olacak. Yani girmiş olduğunuz sınavda ALES’te aldığınız puan bundan sonra 5 yıl geçerli olacaktır.
DİKKAT! Başvuru için ALES sınavından minimum 55 puan alma zorunluluğu vardır. Bazı üniversiteler ya da programlar en az 70-75 puan alınmasını isteyebiliyorlar. Genelde de üniversitelerin istediği puan 70’dir. Hangi program için ne kadar ALES puanının alınması gerektiği ile ilgili genel bir şey söylemek mümkün değil. Her üniversitenin, hatta her programın ALES puan talebi farklı olabilir.
DİKKAT! Güzel sanatlar fakültelerinin ve konservatuvarın enstitülerdeki anabilim ve anasanat dallarına öğrenci kabulünde ALES puanı aranmaz.
DİKKAT! ALES yıl içinde Mayıs ve Aralık (Tarih değişebilir) aylarında olmak üzere 2 defa yapılmaktadır. Sınav ÖSYM tarafından yapılır. Sınav tarihini öğrenmek için ÖSYM sınav takvimini takip ediniz.
DİKKAT!
- Tezsiz yüksek lisans programlarına öğrenci kabulünde, yükseköğretim kurumları ALES puanı aramayabilir, ALES puanı istenildiği takdirde taban puan senatolar tarafından belirlenir.
- Mezun durumda olan/olabilecek adayların başvurusuna ilişkin esaslar, ALES puanının %50'den az olmamak koşuluyla ne kadar ağırlıkla değerlendirmeye alınacağı ve lisansüstü eğitim-öğretime öğrenci kabulüne dair diğer hususlar senato tarafından belirlenir.
- Yükseköğretim kurumları yüksek lisans programlarına yalnız ALES puanı ile de öğrenci kabul edebileceği gibi ALES puanına ek olarak lisans not ortalaması, yazılı olarak yapılacak bilimsel değerlendirme ve/veya mülakat sonucunu da değerlendirmeye alabilir.
Yabancı dil yeterliliği
Yabancı dil yeterliliği konusunda yine aynı şekilde tezli ve tezsiz olarak 2 ayrı başlıkta düşünülebilir.
- Tezli yüksek lisans programlarının birçoğunda üniversiteler yabancı dil yeterlilik belgesi istemektedirler. Bunun başlıca sebebi ise tez hazırlama aşamasında özellikle yabancı kaynaklardan yararlanmak için dil bilmenin zorunda olmanızdan kaynaklanıyor. Tez de genelde uluslararası kaynak göstermek zorunda kalmanız dilin önemini fazlasıyla artırmaktadır.
- Tezsiz yüksek lisans programlarında ise genellik yabancı dil yeterliliği istenmez. İsteyen üniversiteler yok mu? Tabikide sayısı azda olsa vardır.
DİKKAT! Yeterlilik belgesi için başvuracağınız üniversite kendisi sınav uygulayabileceği gibi kendiniz YDS, IELTS, TOEFL gibi sınavlara da girebilirsiniz.
DİKKAT! Yüksek lisansta yabancı dil puanı olarak genelde üniversiteler 50-55 puan istiyorlar. Bu puan üniversiteden üniversiteye değişebilir. Bazı üniversiteler başvuruda “yabancı dil sınavına girmiş olmak” koşulu koyup yüksek lisans bitimine kadarda yabancı dil sınavına girip yeterli puan almanızı isteyebilir yada sınavı kendisi yapabilir.
Lisans diploması
Yukarıda da belirttiğimiz gibi yüksek lisansa başvuru yapabilmeniz için en az 4 yıllık bir lisans programından mezun olmuş olmanız gerekmektedir. Başvuru esnasında da diplomanızı yada fotokopisi çekerek noter onaylı şekilde enstitüye teslim etmeniz gerekiyor.
Transkript (Not Durum Çizelgesi)
İstenen başka bir belgede transkript belgesi, yani not durum çizelgeniz. Üniversitelerde not sistemleri değişim gösterebilmektedir, bunun içinde bazı üniversiteler kendi not sistemine dönüştürülmüş not ortalamasını görmek isteyebilirler. Eğer üniversite not ortalamasını yüzlük sistemde değerlendiriyorsa mezuniyet ortalamasının da transkript üzerinden yüzlük sisteme dönüştürülerek belirtilmiş olması gerekmektedir.
DİKKAT! Bazı üniversiteler transkript belgesini resimli istemekteler. Mağdur olmak, zaman ve emek kaybı yaşamamak için başvuruya gitmeden önce tam olarak hangi belgelerin hangi formatta istendiğinden emin olarak hazırlığınızı yapın.
DİKKAT! Diploma notunuz başvuruda önemli bir rol oynar. Lisans dereceleri için genel beklenti 2,5 /4,0 ve üzeri olarak belirtilmektedir. Yani birçok üniversite, birçok bölümü için başvuru koşulları arasında başvuracak öğrencilerin 4 üzerinden en az 2,5 (100 üzerinden 62,5) not ortalamasına sahip olması gerektiğini belirtirler. Not ortalamanız ne kadar yüksekse şansınız da başarılı bir öğrenci olduğunuzun en belirgin kanıtı olması sebebiyle o kadar yüksek olur. 2,5 altında olursa diploma notunuz çok az üniversiteye başvurabilirsiniz çoğu 2,5 ve üstü istiyor çünkü.
Diğer belgeler
Yukarıda saydığımız; Diploma, ALES puanı, Yabancı dil yeterlilik puanı ve Transkript dışında üniversitelerin genel olarak istediği belgeler şu şekildedir;
- Özgeçmiş
- Fotoğraf
- Tavsiye Mektubu (Referans Mektubu)
- Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
- Askerlik Durum Belgesi (Erkek Adaylar)
Kimler hangi bölümlere başvurabilir
Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği; Yüksek lisans ve doktora programları ile sanatta yeterlik çalışmasına, hangi lisans ve yüksek lisans programlarından mezun olanların başvurabileceği, Üniversitelerarası Kurul kararı ile belirleneceğini söylüyor.
DİKKAT! İlgili senato, belirlenen programlar dışından da öğrenci kabulüne karar verebilir. Yani işletme mezunu olan biri hukuk alanında yüksek lisans yapabilir, yeter ki senato bunu kabul etsin. Onun için üniversitelerde açılan yüksek lisans programları alınacak alanlar ile alakalı farklılıklar gösterebilir. Sizin yapmanız gereken şey başvuru yapmak istediğiniz üniversitenin açılan yüksek lisans bölümünün başvuru şartlarını incelemek olacak, en sağlıklı bilgiye ancak bu şekilde ulaşabilirsiniz.
Tezli Yüksek Lisans
Tezli yüksek lisans programının amacı; öğrencinin bilimsel araştırma yöntemlerini kullanarak bilgilere erişme, bilgiyi derleme, yorumlama ve değerlendirme yeteneğini kazanmasını sağlamaktır. Akademisyenlik hayatına açılan ilk pencere dersek sanırım yeri olur.
DİKKAT! Doktora yapmak ve akademisyenlik gibi bir hayaliniz varsa tezli yüksek lisans yapmak zorundasınız. Tezsiz yüksek lisans yapanlar artık doktora yada akademisyenlik alanında bir işlem yapamayacaklar.
Tezli Yüksek Lisans genel olarak:
- Tezli yüksek lisans programı toplam yirmi bir krediden az olmamak koşuluyla en az yedi ders, bir seminer dersi ve tez çalışmasından oluşur.
- Seminer dersi ve tez çalışması kredisiz olup başarılı veya başarısız olarak değerlendirilir.
- Tezli yüksek lisans programı bir eğitim-öğretim dönemi 60 AKTS kredisinden az olmamak koşuluyla seminer dersi dahil en az sekiz ders ve tez çalışması olmak üzere toplam en az 120 AKTS kredisinden oluşur.
- Öğrenci, en geç danışman atanmasını izleyen dönemden itibaren her yarıyıl tez dönemi için kayıt yaptırmak zorundadır.
- Öğrencinin alacağı derslerin en çok ikisi, lisans öğrenimi sırasında alınmamış olması kaydıyla, lisans derslerinden seçilebilir. Ayrıca enstitü anabilim/anasanat dalı başkanlığının önerisi ve enstitü yönetim kurulu onayı ile diğer yükseköğretim kurumlarında verilmekte olan derslerden en fazla iki ders seçilebilir.
- Tezli yüksek lisans programı ikinci lisansüstü öğretim programı olarak yürütülebilir
- Tezli yüksek lisans programının süresi bilimsel hazırlıkta geçen süre hariç, kayıt olduğu programa ilişkin derslerin verildiği dönemden başlamak üzere, her dönem için kayıt yaptırıp yaptırmadığına bakılmaksızın dört yarıyıl olup, program en çok altı yarıyılda tamamlanır.
- Dört yarıyıl sonunda öğretim planında yer alan kredili derslerini ve seminer dersini başarıyla tamamlayamayan veya bu süre içerisinde yükseköğretim kurumunun öngördüğü başarı koşullarını/ölçütlerini yerine getiremeyen; azami süreler içerisinde ise tez çalışmasında başarısız olan veya tez savunmasına girmeyen öğrencinin yükseköğretim kurumu ile ilişiği kesilir.
- Yüksek lisans programından süresinden önce mezun olabilecek öğrenciler ile ilgili düzenlemeler senato tarafından kabul edilen yönetmelikle belirlenir.
DİKKAAT! Derslerin başarı ile tamamlanıp tez aşamasına geçtikten sonra tez danışmanı atanır ve tezinde tamamlanması ile birlikte savunma yapılıp olumlu sonuçlanması durumunda mezun olunur.
Tezsiz Yüksek Lisans
Tezsiz yüksek lisans programlarının amacı ise akademisyenlik yolunda kapsamlı bilimsel araştırmalar yapmak değil, yapılan araştırmalardan elde edilmiş bilgileri öğrenciye kazandırmak ve mevcut bilginin uygulamada nasıl kullanılacağını göstermektir. Tezsiz yüksek lisans programı genelde akşam dersleri şeklindedir. İkinci öğretim eğitimi gibi düşünebilirsiniz.
DİKKAT! Yukarıda tezli yüksek lisans ile alakalı açıklamada da belirtmiştik, YÖK’ün en son aldığı karar ile tezsiz yüksek lisans mezunları doktoraya başvuramaz ve akademisyen olamaz. Peki, tezsiz yüksek lisansınız bittikten sonra karar değiştirdiniz doktora yapmayı düşündünüz yada akademisyen olmaya karar verdiniz o zaman ne yapabilirsiniz. İşte o zaman tek seçenek yeniden bir tezli yüksek lisans programına başvuru yapıp diplomanızı aldıktan sonra hedeflediğiniz yoldan ilerleyebilirsiniz.
Tezsiz Yüksek Lisans genel olarak:
- Tezsiz yüksek lisans programı, öğrenciye mesleki konularda bilgi kazandırarak mevcut bilginin uygulamada nasıl kullanılacağını gösterir.
- Tezsiz yüksek lisans programı toplam otuz krediden ve 90 AKTS’den az olmamak kaydıyla en az on ders ile dönem projesi dersinden oluşur. Öğrenci, dönem projesi dersinin alındığı yarıyılda dönem projesi dersine kayıt yaptırmak ve yarıyıl sonunda yazılı proje ve/veya rapor vermek zorundadır. Dönem projesi dersi kredisiz olup başarılı veya başarısız olarak değerlendirilir.
- Öğrencinin alacağı derslerin en çok üçü, lisans öğrenimi sırasında alınmamış olması kaydıyla, lisans derslerinden seçilebilir.
- Senato tarafından belirlenen esaslara göre tezsiz yüksek lisans programının sonunda yeterlik sınavı uygulanabilir
- Tezsiz yüksek lisans programı ikinci lisansüstü öğretimde de yürütülebilir.
- Tezsiz yüksek lisans programını tamamlama süresi, bilimsel hazırlıkta geçen süre hariç, kayıt olduğu programa ilişkin derslerin verildiği dönemden başlamak üzere, her dönem için kayıt yaptırıp yaptırmadığına bakılmaksızın en az iki yarıyıl, en çok üç yarıyıldır. Bu sürenin sonunda başarısız olan veya programı tamamlayamayan öğrencinin yükseköğretim kurumu ile ilişiği kesilir.
DİKKAT! Kredili derslerini ve dönem projesini başarıyla tamamlayan öğrenciye tezsiz yüksek lisans diploması verilir.
Yüksek lisans başka hangi nedenlerden dolayı okunabilir?
- Mezun olduğu lisans programından memnun olmayan ve alan değiştirmek isteyen
- Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda okul yöneticisi ve müfettiş olmak isteyenler (MEB okul yöneticisi ve müfettiş atarken “eğitim yönetimi, teftişi, ekonomisi ve planlaması” tezsiz yüksek lisans programını veya “eğitim yönetimi ve teftişi” alanındaki yüksek lisans programını bitirmiş olmayı gerekli görüyor.)
- Mezun oldukları lisans programında uzmanlaşmak isteyenler
- Yüksek” ünvanı almak isteyen mühendis, mimar vb. meslek mensupları
- Akademisyen olmak isteyenler
- Doktoraya başvurmak isteyen
- Yüksek lisanstan sonra doktorayı tamamlayıp çalıştığı kurumda uzman unvanı almak isteyen
- Vb…
Yüksek lisans başvuru tarihleri
Yüksek lisans başvuruları senede bahar ve güz dönemleri olmak üzere iki kez yapılmaktadır. Her üniversitenin başvuru tarihi farklıdır ve her sene bu tarihler farklılık gösterebilir. Enstitülerin ya da programların web sitelerinden ya da öğrenci işlerinden başvuru tarihlerinin öğrenilmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yüksek Lisans , Uzaktan Eğitim , Başvuru , Şartları , Tarihleri , İngilizcesi , Nasıl Yapılır , Tezli , Tezsiz , Alımları
