Ödeme sistemleri ile ilgili bilmeniz gereken kavramlar

E-ticaret girişiminiz varsa veya kullanıcılarınızdan ücret talep ediyorsanız bilmeniz gereken en önemli konu ödeme sistemleridir. Ödeme sistemleri ile ilgili bilmeniz gereken terimler şunlardır:

POS

Üye işyerlerinin bankalar ile yaptığı anlaşmalar sonucu temin ettikleri elektronik ödeme alma cihazlarıdır. Kredi kartı, banka kartı ve ön ödemeli kartlar ile ödeme kabul eden cihazlardır.

Sanal POS

Fiziksel POS cihazının sanal yani yazılımsal halidir. İnternet üzerinden yapılan ödemelerde üye işyerinin ödeme isteğini gönderip aldığı yazılımlardır

Provizyon

Karttan elektronik olarak para çekme işlemidir. Para çekme işleminin fiziksel POS veya sanal POS aracılığıyla bankaya iletildikten sonra bankanın olumlu cevap verip başarıyla sonuçlanmasıdır.

Ön provizyon

Karttan para çekmeyen fakat ilgili meblağ için blok koyan işlem. Örneğin 100 TL’lik provizyon gerçekleştiğinde kartınızdan 100 TL çekilmiş olur, kart limitiniz 100 TL düşer, ancak ön otorizasyon yapıldığında ise para gerçekte çekilmez sadece bloklanır ve limitiniz 100 TL düşer. Kullanıcının yeterli limitinin olup olmadığı, güvenlik kontrolü, ön sipariş vb. amaçlarla kullanılır. Ön otorizasyon işlemi başarılıysa daha sonradan post-otorizasyon ile para çekme işlemine döndürülebilir. Ön otorizasyon sonrası hiçbir işlem yapılmazsa, bankadan bankaya değişmekle birlikte kabaca 7-10 gün içinde tutar için koyulan blok ortadan kalkar ve kartın limiti tekrar eski haline döner.

Gün sonu

Gün içinde yapılan işlemlerin toplu olarak bankaya gönderilmesi ve hesap kayıtlarının oluşması işlemidir. Gün sonu işlemi genelde gece 23:00-24:00 aralığında yapılırken bazı bankalar birden fazla gün sonu işlemi de yapabilirler.

3D Secure

Visa tarafından “Verified by Visa” ismiyle geliştirilen, daha sonra MasterCard’ın da “SecureCode” ile dahil olduğu sisteme ortak olarak 3D Secure ismi verilmiştir. Türkiye’de 3D Secure isminin yanısıra bankaların bu sisteme verdiği Uluslararası Güvenlik Platformu, Maxinet, 3 Boyutlu Güvenlik Sistemi gibi isimler olsa da özünde hepsi aynı protokolü ifade eder. 3D Secure; internet üzerinden yapılan ödemelerde güvenliği bir boyut daha ileriye taşıyan; üye işyeri, banka ve kart sahibi arasındaki sorumlulukları düzenleyen bir platformdur. Kullanıcının kart bilgilerini girmesinden sonra bildiğimiz normal ödeme işleminin gerçekleşmesinden farklı olarak, ödeme esnasında kullanıcının kartının bankası tarafından ek bir ekran (browser redirection ile) gösterilerek kullanıcıdan kayıtlı cep telefonuna gelen SMS şifresi ve/veya CVC2 bilgisini girmesi istenir. Kullanıcıya SMS şifresi ve/veya CVC2 bilgisi de sorulduğu için kart sahibinin kimliği doğrulanır ve kartın sahibi dışındaki kişilerce kullanılmasının önüne geçilmiş olunur.

Fraud (Sahtecilik)

Sahtecilik/dolandırıcılık anlamına gelen “fraud”, çoğunlukla finansal ve itibari kayba yol açan, adli soruşturmaya konu olabilen, hemen her sektörde farklı türlerini görebileceğiniz önemli bir terimdir. Ödeme sistemleri anlamında fraud; başkalarına ait kredi ya da debit kart ile herhangi bir işyeri veya ATM’den işlem yaparak haksız kazanç sağlamak, bu sayede gerçek kart hamili, işyeri ya da bankayı finansal zarara uğratmaktır. Dolandırıcı (fraudster) şahıs(lar) tarafından gerçekleştirilen sözkonusu işlemler fiziki ya da sanal bir ortamda yapılabilmektedir.

Taksit

Kredi kartından yapılan ödemenin bankaya ay ay ödenmesi işlemidir. Banka, kart hamilinden parayı tek sefer yerine aylara bölünmüş olarak aldığı için buradaki finansmanı genelde üye işyerine yıkar, üye işyeri de müşteriye. Örneğin bir ürünün peşin/tek çekim fiyatı 100 TL iken, 3 taksitli fiyatı 105 TL olabilir. Peşin fiyatına taksit ise istisnaya sahiptir.

Mobil Ödeme

Ödemenin mobil operatör faturasına yansıtıldığı ödeme yöntemidir. SMS ile onay alarak ödeme yapılır, operatörler ücreti kullanıcıdan alıp mevcut faturasına yansıtır.

Bitcoin

Henüz çoğu ülke tarafından tanınmasa da, hatta yasaklansa da gelecekte adını sıkça duyacağımız, merkezi bir yapı tarafından kontrol edilmeyen dijital para. Tüm kullanıcıların dijital cüzdanı olduğu için ödeme kolaylığı ve gizlilik sağlar.

OTP(Tek kullanımlık şifre)

İşlemlerin doğrulanması için tek seferlik kullanım amacıyla üretilen ve/veya gönderilen şifrelerdir. 3D Secure sürecinde bankadan cep telefonunuza gelen şifre veya internet bankacılığı kullanıcı girişlerinde üretilen anahtar şifreler bu uygulamaya örnektir. Ayrıca mobil ödemelerde de işlemlerin doğrulaması için kullanılır.

Puan

Bankalar kart üzerinden geçen işlemler için üye işyerlerinden komisyon alırlar. Örneğin bankanın, 100 TL’lik bir ödemeyi kart ile yaptığınızda tek çekim için üye işyerinden %2 = 2 TL komisyon aldığını düşünürsek bunun bir kısmını puan/ bonus/chip para vb isimle kart sahibine hediye eder. Böylece siz kart ile alışveriş yaptıkça puan toplarsınız ve bu puanları bir sonraki alışverişinizde kullanabilirsiniz.

Chargeback (Ters ibraz)

Kart hamilinin, kartı üzerinden yapılan ödeme işleminin kendisine ait olmadığına dair veya tutar, hizmet ve işleme ait bir hatanın bulunmasına istinaden bankasına yaptığı itirazdır. Visa, MasterCard, American Express, Diners, JCB, BKM gibi ulusal ve uluslararası kartlı ödeme sistemleri kuruluşlarının kuralları çerçevesinde kart hamilleri bu itiraz hakkına sahiptir.

Dijital cüzdan

Kart bilgilerini bulutta kendi sistemlerinde saklayan ve genelde internet üzerinden alışverişlerde kart bilgisi girmeden ödeme yapılmasını sağlayan çözümlere verilen genel isimdir. Ülkemizde BKM Express, PayPal ve iPara online cüzdan kategorisine girmektedir. Not: BKM Express, kart bilgilerinin kaydı esnasında kart bilgilerinin tamamına ihtiyaç duymaz, kart numaranızın tamamını ve son kullanma tarihini girmezsiniz.

Kaynak: BKM